Từ nền tảng văn hóa dân tộc và quân đội

Phóng viên (PV): Thưa đồng chí, nếu để ý sẽ thấy bộ đội Tăng thiết giáp (TTG) trong toàn quân thường gọi nhau là “Quê”. Cách gọi thân quen này chắc hẳn có ý nghĩa riêng?

Thiếu tướng Đỗ Đình Thanh: Không biết từ bao giờ cái tên “Quê” đã được Bộ đội TTG dùng để gọi nhau. “Quê” được hiểu và dùng một cách rất gần gũi, dẫu thân thiết trong cùng một kíp xe, hay chỉ là hai người lính xe tăng bất chợt gặp nhau, họ đều gọi nhau bằng “Quê”. Tên “Quê” dùng chung cho mọi người nhưng nó được gắn với ngôi thứ theo tuổi tác, quân hàm, chức vụ: Đồng niên thì gọi nhau bằng “Quê” xưng tôi; ít tuổi hơn thì gọi là anh “Quê”, chú “Quê” xưng em và ngược lại. Ở đó không chỉ có tình đồng chí, đồng đội, cấp trên, cấp dưới mà còn có cả tình cảm quê hương, gia đình, người thân, để mỗi khi nhắc đến nó mỗi cán bộ, chiến sĩ TTG đều cảm thấy rất thiêng liêng, trân trọng và gần gũi.

Tình cảm đó, nét văn hóa đó đã được nhà thơ Hữu Thỉnh thể hiện trong bài thơ "Trên một chiếc xe tăng" sau đó nhạc sĩ Doãn Nho phổ nhạc thành bài hát nổi tiếng “Năm anh em trên một chiếc xe tăng” được toàn quân và người dân cả nước biết đến, yêu thích: "5 anh em mỗi đứa một quê/đã lên xe là cùng một hướng...". Theo thời gian, nghe đến cách gọi ấy là cán bộ, chiến sĩ toàn quân đều nhận ra Bộ đội TTG. Vì thế “Quê” còn là cách gọi gợi nhắc đến đặc trưng, nét văn hóa quân sự riêng của Bộ đội TTG.

Hình ảnh tại Hội thao "Kíp xe tăng giỏi" do Binh chủng Tăng thiết giáp tổ chức. Ảnh: KIÊN THÁI - XUÂN THỦY

PV: Cùng quá trình xây dựng và trưởng thành của quân đội, tạo nên những giá trị văn hóa quân sự Việt Nam, bản sắc văn hóa quân sự của Binh chủng Tăng thiết giáp được hình thành và khẳng định như thế nào, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Đỗ Đình Thanh: Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, thực hiện chủ trương từng bước chính quy hóa, hiện đại hóa quân đội, ngày 5-10-1959 Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 449/NĐ về việc thành lập Trung đoàn xe tăng đầu tiên lấy phiên hiệu 202. Ra đời sau khi thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 15 năm, Bộ đội TTG đã nhanh chóng hòa nhập và có đầy đủ các nét đặc trưng của văn hóa quân sự Việt Nam, thể hiện phẩm chất cao đẹp của Bộ đội Cụ Hồ. Bản sắc văn hóa quân sự của Bộ đội TTG được hình thành trên cơ sở kế thừa và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc và quân đội. Từ chiến thắng trận đầu ra quân tại Tà Mây - Làng Vây đã mở đầu cho truyền thống “Đã ra quân là đánh thắng” của Bộ đội TTG Việt Nam Anh hùng.

Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trong chiến tranh bảo vệ biên giới của Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế, ở đâu, trận chiến đấu nào có Bộ đội TTG tham gia đều giành thắng lợi giòn giã. Đặc biệt, hình ảnh những chiếc xe tăng dũng mãnh húc đổ cánh cổng Dinh Độc Lập trưa ngày 30-4-1975 đã trở thành biểu tượng chiến thắng của dân tộc. Trong thư gửi cán bộ, chiến sĩ TTG, Chủ tịch Tôn Đức Thắng đã khẳng định: “Binh chủng Tăng thiết giáp tuy trẻ tuổi mà nhiều chiến công, hễ ra quân là đánh thắng...”. “Đã ra quân là đánh thắng” cũng đã trở thành đặc trưng của văn hóa quân sự Bộ đội TTG.

Thiếu tướng Đỗ Đình Thanh.

Ngoài nét văn hóa thể hiện trong cách gọi “Quê” như tôi nói ở trên, bên cạnh đó, với đặc thù là binh chủng kỹ thuật chiến đấu, sử dụng vũ khí trang bị hiện đại, có hỏa lực mạnh, sức cơ động cao, yêu cầu khả năng hiệp đồng chặt chẽ; Bộ đội TTG cũng đã hình thành và khẳng định bản sắc văn hóa quân sự riêng, thể hiện tiêu biểu qua phương châm “Đoàn kết hiệp đồng, lập công tập thể”.

“Đoàn kết hiệp đồng, lập công tập thể” là một yêu cầu, đòi hỏi rất cao đối với Bộ đội TTG. Mỗi kíp xe tăng, thiết giáp thường có từ 3 đến 5 người tùy theo chủng loại, thế hệ xe, trong đó mỗi người có một chức trách, nhiệm vụ riêng. Chỉ một thành viên không đáp ứng yêu cầu thì xe không thể chạy, đạn không thể nạp, bắn không trúng mục tiêu... Để hoàn thành nhiệm vụ đòi hỏi sự đoàn kết, hiệp đồng chặt chẽ, ăn khớp nhịp nhàng, khoa học, kỷ luật... Mặt khác, trong chiến đấu với nhiệm vụ chủ yếu là cùng bộ binh đột kích đánh địch trên các hướng, mũi quan trọng nên xe tăng luôn chiến đấu hiệp đồng quân, binh chủng. Thực tế trong quá trình xây dựng, chiến đấu của mình không trận chiến đấu nào, không chiến thắng nào của Bộ đội TTG lại không xuất phát từ sự đoàn kết, hiệp đồng chặt chẽ, nghiêm ngặt “đã lên xe là cùng một hướng” của mỗi thành viên kíp xe và cả đơn vị.

Hình ảnh tại Hội thao "Kíp xe tăng giỏi" do Binh chủng Tăng thiết giáp tổ chức. Ảnh: KIÊN THÁI - XUÂN THỦY

Tô thắm bản sắc văn hóa quân sự trong thời kỳ mới

PV: Trong giai đoạn hiện nay, bản sắc văn hóa quân sự Binh chủng TTG được giữ gìn, phát huy như thế nào, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Đỗ Đình Thanh: Trong thời kỳ mới, bản sắc văn hóa quân sự của Bộ đội TTG được thể hiện trước hết ở việc Binh chủng và các đơn vị TTG toàn quân luôn phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị trung tâm, thường xuyên nâng cao chất lượng huấn luyện, đào tạo, sẵn sàng chiến đấu, làm chủ vũ khí trang bị kỹ thuật hiện đại, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống; tham gia thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ phòng, chống thiên tại, dịch bệnh. Đặc biệt là hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mới, nhiệm vụ khó, nhiệm vụ chưa có trong tiền lệ.

Tiêu biểu như hình ảnh những cán bộ, chiến sĩ TTG cùng với các lực lượng trên tuyến đầu chống dịch Covid-19, nhất là trong đợt bùng phát tại TP Hồ Chí Minh năm 2021, đã để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp trong lòng chính quyền và nhân dân địa phương. Hay trong hoạt động hội nhập quân sự quốc tế như tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, hội thao quân sự quốc tế, đối ngoại quốc phòng... bản sắc văn hóa quân sự Binh chủng TTG cũng đã được thể hiện, tỏa sáng.

Năm 2018 mặc dù lần đầu tiên tham gia Hội thao Quân sự quốc tế và không được trang bị xe tăng T-72B, nhưng nhờ có tinh thần say mê học tập, tích cực rèn luyện, đội tuyển xe tăng đã làm chủ vũ khí trang bị sau 3 lần được tiếp xúc, thi đấu đạt được mục đích yêu cầu đặt ra, bảo đảm an toàn, đứng thứ 17/23 đội tham dự. Lần thứ 2 tham gia năm 2019, đội tuyển vươn lên giành huy chương bạc bảng 2; năm 2020 giành huy chương vàng bảng 2... Hình ảnh Bộ đội xe tăng Việt Nam luôn thi đấu hết mình, thân thiện, gần gũi, cởi mở được bạn bè quốc tế đánh giá cao.

Hội nhập nhưng không hòa tan

PV: Quá trình giao lưu, hội nhập vào hoạt động quân sự quốc tế là cơ hội giới thiệu, quảng bá các giá trị văn hóa quân sự tới bạn bè thế giới, tiếp thu những tinh hoa văn hóa quân sự quốc tế để làm phong phú thêm bản sắc văn hóa của mình; đồng thời cũng đặt ra thách thức trước nguy cơ bị phai nhạt bản sắc, thậm chí bị xâm lăng văn hóa nói chung, văn hóa quân sự nói riêng. Điều đó đặt ra yêu cầu gì đối với việc gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa quân sự của Binh chủng, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Đỗ Đình Thanh: Trong giai đoạn mới, với cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 kéo theo sự phát triển của các thế hệ vũ khí mới, sự thay đổi phương thức tiến hành chiến tranh vũ trang và phi vũ trang... đặt ra yêu cầu nhiệm vụ mới cho quân đội nói chung, Binh chủng TTG nói riêng. Cùng với đó, việc thay đổi về tổ chức quân đội giai đoạn sắp tới sẽ tác động toàn diện đến các cơ quan, đơn vị, trong đó có Bộ đội TTG.

Bối cảnh ấy làm cho bản sắc văn hóa quân sự TTG cũng có sự bổ sung, phát triển trong sự giao thoa, tiếp biến của văn hóa quân sự Việt Nam. Trong quá trình đó, những giá trị truyền thống và giá trị mới dễ nảy sinh những mâu thuẫn, có thể dẫn đến làm lệch chuẩn những giá trị văn hóa quân sự đã được xây dựng và bồi đắp lâu nay. Điều đó đòi hỏi chúng ta phải biết “gạn đục, khơi trong”, tạo ra liều vắc xin hiệu nghiệm để có sức đề kháng, ngăn chặn có hiệu quả những “luồng gió độc” và gìn giữ, tô thắm bản sắc văn hóa tốt đẹp đã có, xây dựng bồi đắp những giá trị mới.

Hình ảnh tại Hội thao "Kíp xe tăng giỏi" do Binh chủng Tăng thiết giáp tổ chức. Ảnh: KIÊN THÁI - XUÂN THỦY

Nguyên Tổng bí thư Lê Khả Phiêu khi đến thăm Binh chủng TTG đã khẳng định: “Tăng thiết giáp là khối sắt thép cơ động, có sức đột kích mạnh, nhưng cái quan trọng nhất là thép tư tưởng, chính trị mới là cái quyết định nhất, cơ bản nhất”. Văn hóa chính trị được chúng tôi đặc biệt coi trọng, xác định là “gốc” để củng cố và phát triển các giá trị văn hóa khác. Các cấp ủy Đảng trong toàn Binh chủng đã đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh về chính trị; lấy xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị làm cơ sở để xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Để đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội, xây dựng Binh chủng trong tình hình mới; năm 2022 Bộ tư lệnh Binh chủng đã triển khai xây dựng, nhân rộng mô hình kíp xe “Mẫu mực, tiêu biểu”, đây là luồng sinh khí, nét văn hóa đặc sắc mới có sức thuyết phục, lan tỏa sâu rộng trong các cơ quan, đơn vị của Binh chủng hiện nay.

Trước những yêu cầu nhiệm vụ củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới đòi hỏi Bộ đội TTG không ngừng đổi mới, sáng tạo trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và làm chủ vũ khí trang bị mới, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Xác định đây là nhiệm vụ chính trị trung tâm, năm 2022 Đảng ủy Binh chủng đã ra nghị quyết chuyên đề lãnh đạo đổi mới 4 nội dung công tác huấn luyện, đó là: Đổi mới tư duy, nhận thức về nhiệm vụ huấn luyện; đổi mới cơ chế chỉ đạo quản lý, điều hành huấn luyện; đổi mới về nội dung, tổ chức và phương pháp huấn luyện; đổi mới về công tác bảo đảm huấn luyện. Không chỉ là sẵn sàng trên mặt trận quân sự mà còn trên mặt trận văn hóa, tư tưởng, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Bằng những mô hình, cách làm hay trong công tác giáo dục chính trị, phổ biến giáo dục pháp luật; trong huấn luyện sẵn sàng chiến đấu; xây dựng cơ quan, đơn vị chính quy... mà binh chủng đã làm trong thời gian qua đã thiết thực, hiệu quả giúp cán bộ, chiến sĩ nâng cao năng lực, trình độ, đồng thời hiểu sâu sắc giá trị, bản sắc văn hóa quân sự Việt Nam nói chung, của Bộ đội TTG nói riêng, coi đó là nền tảng tinh thần, là truyền thống tốt đẹp của các thế hệ cha anh đã gây dựng, khẳng định. Có được điều đó sẽ giúp nâng cao sức "đề kháng" cho mỗi cán bộ, chiến sĩ trước những yếu tố xấu, độc để không ngừng gìn giữ, bồi đắp và tô thắm bản sắc văn hóa quân sự trong thời kỳ mới.

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí!

DƯƠNG HÒA (thực hiện)

(Nguồn: Báo QĐND điện tử)